Op Sintibedevaart

Jaarlijkse Sinti bedevaart


Na mijn reis naar India afgelopen januari ga ik nog een lang gekoesterde wens vervullen: ik rijd morgen naar Roermond, waar Sinti uit Nederland, Frankrijk, Duitsland en België elk jaar bijeenkomen voor de jaarlijkse Sintibedevaart.De Kapel in ’t Zand in Roermond werd een bedevaartsoord nadat vijf eeuwen geleden een Poolse herder een Mariabeeldje in een waterput had gevonden. Sindsdien gebruiken de Sinti het heilige water om zieken te genezen.

De jaarlijkse pelgrimage ontstond in 1982. Sinti-families bivakkeren dan een aantal dagen met caravan of camper aan de rand van de stad in het weiland van veehouder Cox. Met een nachtelijke gebedsdienst rond een kampvuur wordt de vierdaagse bedevaart geopend. De dagen daarna wordt onder andere een processie en avondkruisweg gehouden en worden de wagens gezegend. Dit alles onder begeleiding van eigen muzikanten. Vrijdag is er een dansfeest in een grote tent.

Ik heb gebeld met Reinhard Dewus (1), Lalla Weiss (2) en pastoor van der Zandt (3). Om te vragen naar het programma, of ik welkom zou zijn en of ik er met mijn tentje tussen zou mogen staan. Geen enkel probleem, graag zelfs! Burgers zoals ik worden van harte uitgenodigd om nader kennis te maken met het culturele en muzikale leven van de Sinti.

“Hoe kom je daar bij, Mam”, vroeg een van onze dochters, “om daar naar toe te willen gaan?”
Ik legde het haar uit.
Al jaren ben ik geboeid door de cultuur van de Sinti en de Roma. Doorgaans ‘zigeuners’ genoemd. Ze zien dat zelf overigens als een beledigende term, die staat voor ‘rondtrekkende boeven’ (een samentrekking van het Duitse woord ‘ziehen'(trekken) en ‘Gauner'(boef)).
Mijn fascinatie komt niet alleen voort uit de prachtige, melancholische en meeslepende muziek, maar heeft vooral te maken met de manier waarop zij al eeuwenlang kans zien hun eigen waarden en normen te behouden. Ondanks alle offers die ze daarvoor moeten brengen.
Dus ben ik erover gaan lezen, verzamel artikelen, bekeek een aantal indrukwekkende documentaires en films, en kocht in de loop van de tijd een aantal cd’s met Sinti- en Roma-muziek die me altijd weer raakt (zie Aanraders).

In de tijd dat ik als uitgever bij de omroep werkte, heb ik met beide handen de uitdaging aangepakt om te proberen in (te) korte tijd een cd-single te produceren met Reinhard Dewus, de hoofdpersoon uit de Dokument-uitzending I Soeni (4). Het werd een unieke belevenis. En leidde niet alleen tot de totstandkoming van de cd-single, maar ook tot een uitnodiging van Reinhard om eens bij hem op bezoek te komen. Dat liet ik me geen twee keer zeggen. Korte tijd later werden mijn zus en ik gastvrij onthaald op het woonwagenkamp in Den Haag in de prachtige wagen van de familie Dewus.

Met ‘Vrouwen van 50, lef , lust en nieuwe ambitie’ (titel van het boek van Louise Boelens) in het achterhoofd heb ik vorig jaar nog een wens in vervulling doen gaan: ik ben op accordeonles gegaan. En sinds een half jaar zit ik in ‘Insulinde’, één van de oudste accordeonorkesten van Nederland. We oefenen in een buurtgebouwtje in Amsterdam-Oost. Soms moet ik me er echt toe zetten om te gaan, maar ik kom er altijd weer even vrolijk en opgeladen van terug.

Ik zal mijn kampement van donderdag tot en met vrijdag opslaan. Ik ben mijn spullen aan het verzamelen. Een beetje (…) spannend vind ik het wel.
Behalve mijn tentje neem ik mijn accordeon (en zigeunermuziek) mee. Of die uit de koffer komt weet ik nog niet. Hoe ik het moet doen met eten en drinken weet ik ook niet. Ik ga met de auto, dus kan altijd Roermond zelf onveilig maken. Ik heb het feestcomité net gevraagd naar de sanitaire voorzieningen: 500 meter lopen van het kampement staan wc’s en douchen doen zij in de trucker-stop verder op.
Over een paar dagen meer. Over mijn belevenissen, maar ook over de diepe wonden die de Tweede Wereldoorlog bij de Sinti (en Roma) tot op heden heeft achtergelaten. Ook daarom zijn ze deze week in Roermond bij elkaar.

ad.1. Reinhard Dewus is de Sinti-zanger waar ik de cd I Soeni mee heb geproduceerd. Zijn artiestennaam is Rein Mercha.
ad.2. Lalla Weiss en haar vader Hannes Weiss zijn spreekbuis en belangenbehartigers van de Sinti-gemeenschap in Nederland.
ad.3. Pastoor Jan van der Zandt, van het Pastoraat voor Woonwagenbewoners, Sinti en Roma in Nederland, vergezelt de Sinti al 29 jaar tijdens hun bedevaart naar Roermond.
ad.4. I Soeni, De Droom is het mooie portret van een volk dat te midden van twee werelden probeert zijn eigenheid te bewaren, en van een man die het als zijn taak ziet om zijn taal en cultuur door te geven aan zijn kinderen.

Aanraders

Brochure, boek
‘Donkere Dagen’ uitgave van de Stichting Media-PWN
‘Blauwe haren, zwarte ogen’ van Felicita Vos

Films, dvd’s
‘Latcho Drom (Goede reis)’ van Tony Gatlif
‘Vengo’ van Tony Gatlif
‘Black cat, white cat’ van Emir Kusturica

Cd’s
‘Weile meer Sinti ham’ (Omdat we Sinti zijn). Een uitgave van de Landelijke Sinti Organisatie
‘Mit Herz’ van Servus & Nello Mirando
‘Depen Regen’ van Servus & Nello Miranda
‘Tastisch’ van Mens en Van Tongeren
‘I Soeni’ van Rein Mercha & Mercha Dewus m.m.v. Popi Basily

Documentaires
‘I Soeni’ (NCRV Dokument)
‘Een Volk zonder eigen Land; Een stukje blauw in de Lucht; Muzikanten voor het Leven’ (Gipsy Life: Sinti & Roma van Bob Entrop)
‘Gypsy Caravan’ (Jasmine Dellal)
‘Nello Mirando’ (VPRO, Holland Doc)