Sinti en Roma en de Bussumse familie Zilverberg; herdenken in 2015
Onlangs kocht ik ‘In Memoriam. De gedeporteerde en vermoorde Joodse, Roma en Sinti kinderen 1942-1945‘, samengesteld door Guus Luijters.
Dit indrukwekkende ‘monument’ geeft alle 17.964 in de Tweede Wereldoorlog vermoorde kinderen een gezicht. Naam, geboorte- en sterfdatum, adres, en foto (voor zover die te achterhalen was).
Voor de Historische Kring Bussum was ik een artikel aan het voorbereiden voor BussumNieuws over hoe het kon gebeuren dat een heel Joods bakkersgezin uit Bussum, vader, moeder, vier dochters, zonder enig protest van de dorpsgemeenschap kon ‘verdwijnen’. Allen vermoord.
Drie dochters maakten deel uit van Transport 86 (in dit boek van Luijters omschreven als het meest beestachtige transport) dat op 8 februari 1944 vanuit Westerbork vertrok.
Transport 95 vertrok op vrijdag 19 mei 1944 van Westerbork naar Auschwitz met 453 Joden en 246 Sinti en Roma. Met hun respectievelijk 41 en 123 kinderen.
Het beeld van het meisje dat tussen een half geopende deur van een treinwagon naar buiten staart, staat bij veel mensen in het geheugen gegriefd als het icoon van de verschrikkingen van het naziregime. In de veronderstelling dat het een Joods meisje was. Maar Settela Steinbach was een Nederlands Sinti-meisje.
Veel Nederlanders hebben nog altijd geen weet van de Pojamos, de vergeten Holocaust: de vernietiging van de ‘zigeuners’, die al in de jaren dertig van de vorige eeuw was ingezet. De Entlösung van de ‘Ziehende Gauner’, de ‘rondtrekkende boeven’, scheldnaam voor de Sinti en Roma.
Zie ook mijn eerdere blog ‘De vergeten Holocaust’
Kamparts Josef Mengele experimenteerde in Auschwitz uitvoerig met jonge zwangere Sinti-vrouwen en Sinti-tweelingen. De meeste tweelingen waren niet ouder dan vijf jaar.
Hij was zogenaamd heel lief voor ze, en gaf ze snoepjes. Ze vonden hem aardig, deze wolf in schaapskleren.
Hij spoot vloeistof in hun ogen in een poging de kleur ervan te veranderen. Hij naaide kinderen aan elkaar.
Zij werden blootgesteld aan experimentele operaties, die werden uitgevoerd zonder verdoving. Hij was geobsedeerd door bloedtransfusies tussen identieke tweelingen. Het is bekend dat hij op die manier enkele van hen heeft laten doodbloeden. Er werden sex change-operaties op hen uitgevoerd en ze kregen injecties met dodelijke bacteriën. Na de experimenten werden ze doorgaans vermoord en ‘ontleed’.
Mijn moeder heeft de oorlog overleefd. Op het feest ter gelegenheid van haar 85-ste verjaardag vertelde zij iets van wat zij toen heeft meegemaakt. Mijn kinderen kregen tranen in hun ogen. De geschiedenis uit de boeken kreeg een indringend gezicht. Ik ben sinds twee jaar grootmoeder. En besef wat een rijkdom het is dat mijn kleinzoon in vrede opgroeit. Laten we daar ons best voor blijven doen.
Hieronder mijn artikel over het gezin Zilverberg, dat nooit meer terugkeerde naar Bussum. Alleen vanwege hun afkomst, geloof gedood.
