De Junckers, mijn voorouders

Van zadelmakers tot fietsenproducent

Boeiende geschiedenis van de familie Juncker

Johann Michaël Juncker en zijn grootvader

Een aantal van mijn volgers weet dat Johann Michaël Juncker (Jan sr.), mijn overgrootvader, de oprichter was van de Juncker Rijwielfabriek in Apeldoorn. Ik ben daar nog altijd trots op, al is de fabriek in de jaren ’60 overgenomen door Gazelle. Als ‘opa Juncker’ toen nog geleefd had, was het misschien anders gelopen.
De moeder van mijn moeder was een van vier dochters van Jan Juncker. (Over het noodlot dat Dick, een van de zoons van Jan Juncker, trof schreef ik een apart artikel.)

Oudvader Johan Christaan Juncker

Al jarenlang verzamel ik van alles aan documenten, artikelen en foto’s die te maken hebben met de familie Juncker en met de fabriek. Na het overlijden van mijn moeder vonden wij nog een schat aan materiaal. Genoeg om er een boek van te maken. Dat zit dan ook in de planning!
De verhalen over mijn overgrootvader die het grootste deel van zijn jeugd doorbracht in een opvoedingsgesticht nadat zijn vader zichzelf van het leven had beroofd. Zijn eerste vrouw die doodongelukkig was en er met de pianoleraar vandoor ging. De kinderen Juncker, Grada, Ella (mijn oma), Dick, Pien, Jan en Daisy, elk met hun bijzondere levensverhalen.

Onlangs vond ik een aanleiding om toch al iets te publiceren over de familie Juncker. Ik vond namelijk een connectie met Muiden en kon daarom in de vaste rubriek van de Historische Kring Bussum een artikel schrijven over met name Johan Christiaan Juncker. Hij was mijn ‘oudvader’, de grootvader van mijn overgrootvader Jan.

Is het artikel zoals hieronder geplaatst moeilijk leesbaar, klik dan op Historische Kring Bussum

VAN WEESJONGEN TOT SUCCESVOL ZAKENMAN

Meester-zadelmaker Johan Christiaan Juncker (1810 – 1889)

Van Duitse origine

De vader van Johan Christiaan Juncker was geboren in het Duitse Mühlheim (Pfalz) en kwam omstreeks 1800 naar Nederland. Hij was Meester Timmerman en ‘gegoed’. Zijn zoon werd op 19 januari 1810 in Amsterdam geboren. Johan’s moeder overleed toen hij 12 jaar was en zijn vader een jaar later. Johan en zijn zusje Maria kwamen terecht in het ‘Godshuis’, het Burgerweeshuis, in Amsterdam. Hij werd ‘ontslagen’ toen hij in dienst moest. Waarschijnlijk heeft hij het vak van zadelmaker daar geleerd. Voor zijn verdienste als vrijwilliger bij de Tiendaagse Veldtocht van Koning Willem I in 1831 kreeg hij het Metalen Kruis. In 1839 opende Johan zijn eerste winkel en zadelmakerij in de Leidsestraat in Amsterdam.

Zakenman

Op 10 oktober 1841 trouwde Johan in Muiden met Adriana Hendrika Valk. Adriana was al jong weduwe. Drie jaar nadat zij in het huwelijk was getreden met Fredrik Willem van Ingen overleed haar man, 32 jaar oud. Frederik was zadelmaker in Muiden, Johan nam zijn zaak over.

Als meester-zadelmaker had Johan daar een goedlopend verhuurbedrijf voor koetsen en rijtuigen, van janplezier tot begrafeniskoetsen in diverse klassen. Adriana en Johan woonden van 1842 tot 1846 in de Sluisstraat en daarna tot 1850 in de Amsterdamsche Straat. Ze kregen acht kinderen, waarvan er slechts twee in leven bleven: Daniël Marinus Henri en Adolphina Elisabeth, beiden geboren in Muiden.

                                                       

Heldhaftig optreden

In 1831 had Abraham Bredius (1782 – 1863) de Muidense buskruitfabriek ‘De Krijgsman’ gekocht, en veel grond in Naarden. Met het oog op het altijd aanwezige explosiegevaar koos Bredius er voor niet in Muiden maar in Naarden te gaan wonen (het Brediuskwartier aldaar is naar hem vernoemd).

Op zondagmiddag 19 november 1848 vond een ontploffing plaats in De Krijgsman. Veel inwoners vluchtten zo snel als ze konden de weg naar Naarden op. Een aantal dappere mannen, waaronder Johan Juncker, begaven zich naar de fabriek om de daar ontstane brand te blussen. Door hun snelle optreden kon voorkomen worden dat de brand zou overslaan naar andere fabrieksgebouwen. Het was niet de eerste en zou zeker niet de laatste ontploffing in deze kruitfabriek zijn!

Van Muiden tot Apeldoorn

Zoon Daniël vestigde zich in 1860, in de voetsporen van zijn vader, in de Amstelstraat in Amsterdam met een handel in rijzadels, tuigage en harnassementen. Hij trouwde met Willemina Hergt. Ze kregen acht kinderen. Zes daarvan bleven in leven, waaronder Johann Michaël Juncker (Jan)., de jongste.
Na de zelf gekozen dood van zijn vader kwam Jan als halfwees, tien jaar oud, samen met een van zijn broers in de Nederlandse Landbouwkolonie Mettray in Eelde (Zutphen) terecht.

Het is niet onwaarschijnlijk dat opa Johan, Lutheraan (zoals al generaties lang) en een man van aanzien met veel contacten, daarvoor gezorgd heeft. In Mettray werden arme, hulpbehoevende en verwaarloosde jongens, mits ze tot een van de Protestantse kerkgenootschappen behoorden, opgevangen, opgevoed en onderwezen. Jan werd opgeleid tot timmerman, maar had twee linkerhanden. Toen hij 18 was mocht hij Mettray verlaten en ging hij bij twee van zijn broers werken, die een handel in fietsonderdelen hadden opgezet. In 1919 was Jan nog de enige firmant. En in 1935 verwezenlijkte hij zijn grote droom: een eigen Juncker Rijwielfabriek, in Apeldoorn. Het werd een alom gewaardeerd en gerenommeerd fietsenmerk.

Naschrift. Ik heb bewondering en ben trots op mijn overgrootvader en zijn opa (mijn oud vader). Begonnen als arm (half)weeskind hebben ze al hun kwaliteiten ingezet om een florerend bedrijf op te zetten en werden zij gerespecteerde, succesvolle zakenmannen.

NB. De umlaut op de naam Jüncker werd onregelmatig gebruikt. In de jaren ’30, met het opkomend nazisme, besloot de familie definitief af te zien van de ‘puntjes’.

Met dank aan Aad Streng, Bram Verhulst, Guus Kroon en (postuum) Peter Langemeijer

Margreet de Broekert