G.E.M.M.A. in oorlogstijd
Het lot van een Amsterdams vrouwendispuut, mede opgericht door Hannie Schaft
Vijf van de elf Gemmezen overleefden de Tweede Wereldoorlog niet
Mijn oproep via Facebook en LinkedIn aan mensen die misschien meer zouden weten over de studente en verzetsheldin Elise Dammers leidde er toe dat ik gevraagd werd een artikel te schrijven over ‘G.E.M.M.A. in oorlogstijd’. Op de valreep, drie dagen voor de sluiting van de kopij voor het jubileumnummer voor de reünisten van de Amsterdamse studentenvereniging ASC AVSV.
Ik had mij net voorgenomen even niet aan een nieuw artikel te beginnen, maar deze kans kon ik niet laten gaan.
Het dramatische levensverhaal van Elise Dammers houdt mij tot op de dag van vandaag bezig.
Over haar schreef ik een artikel in Spiegelschrift, mei 2022.
Een talentvolle jonge vrouw die een mooie, hoopvolle en veelbelovende toekomst tegemoet ging. Totdat de Tweede Wereldoorlog uitbrak. Een jaar daarvoor was Elise toegetreden tot het, onder andere door Hannie Schaft, opgerichte Amsterdamse studentenvrouwendispuut G.E.M.M.A..
Al snel raakte Elise, net als Hannie en vele studenten in die tijd, betrokken bij het verzet. Tot zij in april 1944 werd verraden was zij actief bij het verzorgen van valse persoonsbewijzen en voedselbonnen. Ook bracht ze joodse kinderen naar onderduikadressen.
Van kamp naar kamp
In eerste instantie werd Elise na haar arrestatie door de beruchte SD-er Spaans naar het ‘Oranjehotel’ in Scheveningen gebracht. Vandaar werd ze naar Kamp Vught gedeporteerd waar ze te werk werd gesteld bij het Philips Kommando.
In september werd Elise op transport gesteld naar het beruchte vrouwenconcentratiekamp Ravensbrück. Daar zou ze een medegevamgene hebben willen helpen te ontsnappen. Toen dat ontdekt werd is zij in januari 1945 dusdanig in elkaar geknuppeld dat ze een paar dagen later aan hersenletsel overleed. Officieel was haar doodsoorzaak typhus. Elise was nog geen 24 jaar oud.
De andere dispuutsgenoten
Niet alleen Elise Dammers en Hannie Schaft kwamen om, maar ook nóg drie andere dispuutgenoten van de allereerste lichting: Phine Kits van Heijningen en de joodse Sonja Frenk en Dora Ossendrijver-Korijn.
Phine kwam om bij het zinloze bombardement op het hoofdkantoor van de SD in de Euterpestraat (nu Gerrit van der Veenstraat) in Amsterdam. Sonja en Dora werden vermoord, alleen maar omdat ze joods waren.
Hieronder het artikel zoals dat in mei 2022 verscheen in Nos lungit Amicitia.
