Henriëtte Henriquez Pimentel (1876 – 1943)
Verzetsvrouw, directrice van ‘de crèche’
‘Wacht maar; het veelbewogen leven van Henriëtte Pimentel’
‘Wacht maar‘ is de titel van in 2020 verschenen biografie over het leven van de directrice van ‘de crèche’ tegenover de Hollandsche Schouwburg in Amsterdam.
Esther Shaya en Frank Hemminga legden haar indrukwekkende levensverhaal vast. Uitgever Amphora Books had onder andere media in Bussum benaderd voor promotie van deze uitgave. En wel omdat de van oorsprong Amsterdamse Henriëtte Pimentel tussen 1917 en 1926 in Bussum had gewoond. Onder meer op twee adressen in Het Spiegel.
Hollandsche Schouwburg
En zo kwam het dat de redactie van Spiegelschrift mij vroeg Esther Shaya te interviewen. Ter voorbereiding las ik de indrukwekkende biografie.
Over het leven van Henriëtte wist ik tot dat interview erg weinig. En dat gold/geldt voor de meeste mensen. Als het over ‘de creche tegenover de Hollandsche Schouwburg’ ging viel tot voor kort vooral de naam van Walter Süskind, de directeur van genoemde ‘schouwburg’. Vanaf 1942 werd dit gebouw door de Duitse bezetter gebruikt als plaats waar joden zich moesten melden voordat ze zouden worden gedeporteerd.
De erbarmelijke omstandigheden in de schouwburg deed Süskind besluiten kinderen tot dertien jaar op de laten vangen in de tegenovergelegen crèche. Zo werd de crèche in oktober 1942 onderdeel van de Hollandsche Schouwburg.
Heldhaftig plan
Samen met Süskind werd Henriëtte een van de sleutelfiguren in het heldhaftige plan waarmee naar schatting zeshonderd joodse kinderen uit de crèche konden worden gered.
Ze kregen daarbij hulp van verzetsmensen en de naast de crèche gelegen Hervormde Kweekschool. De kinderen werden onder meer verstopt in dozen en tassen en veelal via de kweekschool de crèche uitgesmokkeld. In de biografie ‘Wacht maar‘ is veel meer te vinden over hoe dat in zijn werk ging.
Zowel Henriëtte als Walter overleefden de Tweede Wereldoorlog niet.
Trouw tot aan de dood
Henriëtte, die eigenlijk al met pensioen had gekund, bleef tot het laatst trouw aan de haar toevertrouwde kinderen. Meerdere keren was haar onderduik aangeboden, maar ze weigerde daarop in te gaan.
Op 23 juli 1943 werd de crèche ontruimd. In die nacht werden directrice Henriëtte en adjunct-directrice Rebecca Boas, samen met zesendertig collega’s en zeventig kinderen, naar Westerbork vervoerd.
Op 14 september 1943 was Henriëtte een van de 1005 gedeporteerden van het 76-ste transport naar Auschwitz. Daar werd zij direct bij aankomst vermoord.
Publicaties
Na het verschijnen van de biografie over Henriëtte Pimentel kwam langzaamaan een stroom aan publicaties over deze bijzondere vrouw op gang.
Onlangs werd een documentaire over haar leven uitgezonden op televisie.
En in april 2022 werd, na veel inspanningen van onder andere Esther Shaya, in Amsterdam een grote brug naar haar vernoemd. Burgemeester Halsema doopte de tot dan naamloze brug nummer 265, vlakbij de plek waar de crèche zich destijds bevond, om in de Henriëtte Pimentelbrug.
Zelf heb ook ik een steentje kunnen bijdragen aan het uit de vergetelheid halen van Henriëtte Pimentel. Voor Spiegelschrift schreef ik ‘Jet uit Het Spiegel werd joodse verzetsheldin‘. (Zie hieronder.)
Voor BussumsNieuws ‘Henriëtte Pimentel, directrice ‘de crèche’, heeft voetsporen in Bussum‘.
En in het juninummer van het tijdschrift ‘Tussen Vecht en Eem’ besteed ik in het artikel ‘Honderd jaar algemeen vrouwenkiesrecht’ ruim aandacht aan Henriëtte, die in Bussum in 1920 een afdeling oprichtte van de AVON (de Algemene Nederlandsche Vrouwen-Organisatie. (Elders op mijn website meer daarover.)