Elsa Pereira-d’Oliveira (1931-1998);
eerste vrouwelijke joodse huisarts van Bussum
De aanleiding
Via dokter Marguerite Hirschel-Keréyni kwam ik dokter Elsa Pereira-d’Oliveira op het spoor. Op zoek naar documentatie over het leven van Hirschel, de eerste vrouwelijke huisarts in Bussum, vond ik in eerste instantie alleen een prachtig geschreven In Memoriam van dokter Pereira over haar collega-huisarts.
Nieuwsgierig naar ook deze vrouwelijke arts verdiepte ik mij in haar levensgeschiedenis.
In BussumsNieuws verschenen twee artikelen. Veel te weinig om alles wat zij betekend heeft voor Bussum en daarbuiten, en haar oorlogsverleden en doorzettingsvermogen, goed uiteen te zetten.
Straatnamen
In Gooise Meren gaat een grote nieuwe woonwijk worden gebouwd op Crailo, het voormalige militaire terrein op de grens tussen Gooise Meren, Hilversum en Laren.
Omdat vrouwen sterk ondervertegenwoordigd zijn als het om straatnaamborden gaat besloten de genoemde gemeenten tien straten en paden in de nieuwe woonwijk te gaan vernoemen naar bijzondere Gooise Vrouwen. Ook de Historische Kring Bussum, waar ik tot voor kort vrijwilliger was, was gevraagd naar inbreng. Zelf droeg ik onder meer Elsa Pereira-d’Oliveira aan. Haar naam staat nu op de lijst van negenentwintig namen. Daar worden er in eerste instantie tien uit gekozen. En verrassend: iedereen die geïnteresseerd is kan online mee doen om te bepalen welke tien het gaan worden door een persoonlijke Top Drie door te geven. Doen dus!
Om de keuze wat te vergemakkelijken schets ik hieronder kort de levensgeschiedenis van Elsa Pereira-d’Oliveira, gevolgd door de twee publicaties in Bussums-, Naarder- en MuiderNieuws.
Haar leven voor en na de oorlog
Elsa Jessurun d’Oliveira werd op 14 december 1913 in Hilversum geboren. Toen ze vijf jaar was verhuisden haar Portugees-joodse ouders naar Amsterdam-Zuid. Elsa was sociaal, begaafd en leergierig. In 1932 begon ze haar studie Geneeskunde aan de Universteit van Amsterdam. Daar promoveerde zij in 1942 als laatste joodse vrouwelijke arts (zie bovenstaande foto). Haar vak als arts mocht ze toen al niet meer uitoefenen.
Op 1 februari 1944 werden Elsa, haar vader en zijn tweede vrouw opgepakt en naar Westerbork vervoerd. Door tussenkomst van twee advocaten werd Elsa op 1 april 1944 vrijgelaten. Haar ouders, broer, vele ooms, tantes, neefjes en nichtjes overleefden de oorlog niet.
Na haar bevrijding trok Elsa in bij haar verloofde Paul Pereira. Begin 1946, ze hadden inmiddels een zoontje, verhuisde het jonge gezin naar Bussum. Elsa’s wens om gynaecologe te worden had ze vanwege de oorlog moeten laten varen. Vanuit hun huis aan de Jacob Obrechtlaan 13 wilde zij, als eerste vrouwelijke joodse huisarts, een praktijk opzettten. Ze werd in eerste instantie vooral tegengewerkt door de meeste van haar collega’s. Dokter Marguerite Hirschel behoorde tot een van de uitzonderingen.
Geliefde en gewaardeerde huisarts
De eerste patiënten die Elsa kreeg waren vooral joodse mensen die zonder uitzondering geschonden uit de oorlog waren gekomen. Elsa’s kinderen hoorden in hun vroege jeugd weinig over het oorlogsverleden van hun moeder. Elsa ontwikkelde zich snel tot een prominent figuur in Bussum en daarbuiten.
Meer over Elsa Pereira-d’Oliveira, haar publicaties en andere werkzaamheden is te lezen in onderstaande artikelen. (Of hier voor deel 1 en hier voor deel 2.) En ter afsluiting het In Memoriam dat Elsa schreef over haar dierbare collega Marguerite Hirschel.
